Creative Approach to Resilience and Bravery in Secondary Education
Achtergrond en verhaal van het CARB-project
Dit projcet wil leraren in het secundair onderwijs versterken door hen tools aan te reiken gericht op democratische dialoog en besluitvorming en de verdere ontwikkeling van metavaardigheden.
ontwikkelen. Leraren kunnen deze tools en metavaardigheden in hun dagelijkse klaspraktijk gebruiken doorheen het hele curriculum. Op deze manier worden leraren echte rolmodellen als actieve, betrokken en kritische burgers, een voorbeeld dat kan worden gevolgd door hun leerlingen – de Europese burgers van morgen.
We leven in een constant veranderende wereld. In de afgelopen tijd hebben we te maken gehad met een wereldwijde pandemie, een hernieuwd en erg intens sociaal debat over racisme en dekolonisering in een steeds meer diverse samenleving. De gevolgen van de klimaatverandering worden steeds duidelijker en werden we opnieuw geconfronteerd met oorlog in Europa. We leven niet alleen in een snel veranderende, maar ook in een snel polariserende en wereld.
Op school en in de klas kunnen deze spanningen ook worden gevoeld. Jongeren brengen hun vragen en onzekerheden over de veranderende samenleving mee naar de klas. Bij het leren omgaan met deze
spanningen is de rol van de leraren essentieel. Leraren vinden zich vaak in het midden tussen verschillende culturen, achtergronden en filosofische kaders en ze ervaren druk vanuit verschillende hoeken – studenten, ouders, collega’s, schoolbestuur en samenleving. Heel wat leraren voelen zich dan ook niet altijd even bekwaam, even zeker om te handelen bij spanning en conflict in de klas, gelinkt aan verschillen in een superdiverse samenleving.
De implementatie van dit project zal niet alleen sterkere verbindingen (zoals communicatie en ondersteuning) tussen de partnerorganisaties garanderen, het zal ook sterke banden tot stand brengen tussen de partnerorganisaties en de deelnemende scholen, leraren en studenten in de verschillende partnerlanden. Deze positieve, wederkerige sociale relaties zullen bijdragen aan de geleefde ervaring van sociale cohesie en “leven in diversiteit”.
We zijn ervan overtuigd dat deelnemers – leraren en leerlingen – aan dit project zullen ervaren dat polarisatie en spanningen kunnen worden overstegen en dat ze samen kunnen zoeken naar een nieuwe gedeelde ruimte, een nieuwe gemeenschappelijkheid. We denken dat deze deelname een ervaring zal blijken die een hen een leven lang zal blijven, een levenslange impact zal hebben. Een ervaring die lang bij hen zal blijven en mogelijk een levenslange impact zal hebben. We willen deze positieve ervaring zo breed mogelijk verspreiden en zoveel mogelijk leraren en leerlingen dezelfde leermogelijkheden bieden.
Bovendien moeten leraren hun pedagogische en maatschappelijke opdracht vervullen, niet alleen in een veranderende en polariserende wereld, maar ook in een context van lerarentekorten en dus toenemende werkdruk. Dit alles heeft een enorme impact op de mentale vitaliteit en veerkracht van leraren. De specifieke tools, geïnspireerd op deep democracy, kunnen leraren helpen omgaan met spanning en conflict in klassenmanagement en groepsdynamiek. Dit zal en positieve impact hebben op de globale werklast en werkdruk van leraren, ook een belangrijke meerwaarde van dit project.
In een notendop
Doelstellingen
Dit project wil leraren en leerlingen de nodige competenties bieden om gevoelige kwesties en thema’s te bespreken in de school- en klascontext, door het ontwikkelen en implementeren van tools, geïnspireerd op deep democracy en aangepast aan de leeftijd en leefomgeving van leerlingen tussen 12 en 18 jaar. Met dit project pakken we drie belangrijke, actuele uitdagingen in het onderwijs aan:
- sociale ongelijkheid aanpakken
- polarisatie in de klas
- overwinnen van terughoudendheid en onbekwaamheid bij spanningen en bereidheid vergroten om diverse stemmen te laten horen
Implementatie
Tijdens dit project ontwikkelen we een trainingsprogramma voor het toepassen van een toolkit geïnspireerd op deep democracy in de klas. De toolkit is gericht op het professionaliseren van leraren, het verbeteren van het welzijn van leraren en leerlingen, en het bevorderen van democratische dialoog en inclusieve besluitvorming – en heeft ook een artistieke invalshoek. We implementeren dit programma in 12 secundaire scholen in 4 verschillende landen, waarbij we minstens 36 tot 60 leraren en 240 leerlingen bereiken. We evalueren het proces en de impact van dit project grondig.
Resultaten
Het project zal een toolkit produceren, bestaande uit 4 tools, geïnspireerd op deep democracy en aangepast aan de leeftijd en leefomgeving van leerlingen in het secundair onderwijs; instructievideo’s die de toepassing van de tools in de klas verduidelijken en een handleiding met bredere achtergrondinformatie. Al het materiaal wordt gratis verspreid via deze projectwebsite. We zullen ook een e-boek produceren dat het verloop van het hele project weergeeft en een (digitale) fototentoonstelling op basis van het artistieke deel van dit project.
Consortium
UCLL is een hogeschool, die 20 associate degrees, 22 bachelor- en 9 geavanceerde bachelorprogramma’s aanbiedt op 8 campussen in de Belgische provincies Limburg en Vlaams-Brabant. Met 16.000 studenten en 1.750 medewerkers is UCLL een van de grootste instellingen voor hoger onderwijs in Vlaanderen (België). UCLL is actief op het gebied van lerarenopleiding, management, technologie, gezondheid en sociale studies.
UCLL combineert zijn onderwijsmissie met praktijkgericht onderzoek en diensten. Research & Expertise, de onderzoeksgemeenschap van UCLL Hogeschool, heeft 8 expertisecentra, elk met een eigen focus, specialisaties en doelgroepen. Met meer dan 400 onderzoekers over 340 lopende projecten, kan UCLL gemakkelijk de Vlaamse hogeschool van onderzoek worden genoemd. De expertisecentra van UCLL zijn lokaal, nationaal en internationaal actief in innovatief praktijkgericht onderzoek en diensten: in de welzijns- en gezondheidssectoren, de wereld van het onderwijs, het bedrijfsleven en op het gebied van duurzaamheid en technologie.
‘Inclusieve Society’ is een van deze 8 expertisecentra, betrokken bij het CARB-project. Dit onderzoekscentrum wil bijdragen aan het bereiken van een inclusieve samenleving, waar groepen en individuen een gelijke stem hebben, iedereen zich verbonden voelt, en respect en wederkerigheid essentieel zijn voor interactie. De kernwaarden Inclusieve Samenleving zijn gelijkheid, participatie, samenwerking en impact. Op basis van deze kernwaarden werkt het centrum rond de volgende onderzoekslijnen:
– Inclusief leren & samenwerken
– Participatie & toegankelijkheid
– Discriminatie & Gelijkheid
Het expertisecentrum Inclusive Society ontwikkelt praktische kennis op basis van wetenschappelijke modellen, literatuur en state of the art onderzoeksmethoden. Verworven kennis wordt omgezet in concrete en toepasbare tools voor scholen, bedrijven, organisaties en beleidsactoren door middel van diensten en een up-to-date trainingsaanbod.
Link: https://research-expertise.ucll.be/en/inclusive-society
Laurea University of Applied Sciences is een vooraanstaande en bekroonde multidisciplinaire universiteit die toekomstige professionals opleidt in Security Management, Business Management, Gezondheidszorg & Verpleging, ICT, Service Innovatie & Ontwerp en Toerisme & Hospitality Management. Laurea is actief in het grootstedelijk gebied van Helsinki op zes campussen met ongeveer 8.000 studenten, waarvan 1.200 studenten in masteropleidingen, 600 medewerkers en 30.000 alumni. De strategische intentie van Laurea University of Applied Sciences is om in 2030 een internationale ontwikkelaar van arbeidscompetentie en vitaliteit te zijn in de regio Uusimaa. De strategische toegepaste onderzoeksgebieden van Laurea zijn Coherent Security, Service Business en circulaire economie, en Duurzame en veelzijdige sociale en gezondheidszorg. Ze bieden een platform voor onderzoek, co-design, testen, beoordelen, modelleren, implementeren en verspreiden van verschillende service-innovaties. Het ontwerpen en ontwikkelen van diensten is een gedeeld RDI-proces tussen bedrijven, de publieke sector en Laurea, waarbij onderzoek, ontwikkeling, innovatie en commercialisering worden geïmplementeerd als een reflecterend continuüm. Deelname aan talrijke eerdere projecten heeft de expertise van Laurea verdiept; jaarlijks zijn er meer dan 120 nationale en internationale projecten, 30 start-ups en 300 publicaties. Laurea betrekt efficiënt verschillende regionale actoren zoals studenten, innovatieve start-ups en bedrijven, eindgebruikers, openbare autoriteiten en organisaties, regionale beleidsmakers en HOI’s, om bedrijfsrelevante diensten en sociale innovaties te co-ontwerpen binnen haar strategische onderzoeksgebieden. Laurea heeft een lange geschiedenis op vlak van multidisciplinaire gebruikersgerichte aanpak, met name over living labs voor regionale ontwikkeling en RDI-activiteiten parallel aan het op de praktijk gebaseerde, bekroonde Learning by Developing (LbD) model. Het LbD-model integreert studenten in real-life projecten met de bedrijven en KMO’s en creëert efficiënt vereiste werkcompetentie. De studenten leren theorie en praktijk te combineren, problemen op te lossen en kritisch denken en reflectie. De afgelopen jaren heeft Laurea geïnvesteerd in de ontwikkeling van het LbD-actiemodel naar het digitale formaat en ervaren digitale pedagogische benaderingen als leren in een digitaal living lab, virtuele simulatie en serieuze games.
deep:black is een bekroonde sociale onderneming die gedurfde creatieve workshops en trainingen aanbiedt om provocerende kwesties te verkennen: conflict, immigratie, geestelijke gezondheid en identiteit. Door veilige ruimtes te creëren voor uitdagende gesprekken, ondersteunen we individuen om te leren, te reflecteren en te groeien. In 2015 won deep:black een nationale prijs, de HSJ Award for Innovation in Mental Health voor partnerschapswerk dat een lokale geestelijke gezondheidszorg en een lokale school samenbracht door middel van creativiteit om een hele schoolbenadering van geestelijke gezondheid te verkennen. Opgericht door twee ervaren bemiddelaars in 2008, specialiseert deep:black zich in het gebruik van kunst en creativiteit om mensen samen te brengen, dialoog te creëren en verbinding te ontwikkelen. deep:black heeft een gecombineerde expertise in de kunsten, therapeutische kunst, fotografie, film,
theater, bemiddeling, onderwijs, coaching en effectieve communicatie. Het afgelopen decennium heeft deep:black zich gericht op het creatief ondersteunen van de geestelijke gezondheid van jongeren op scholen en is momenteel een partner van Trailblazer, een nationaal initiatief van NHS England om de geestelijke gezondheid van kinderen en jongeren beter te ondersteunen. Naast het aanbod voor studenten, traint en ondersteunt deep:black ook professionals die op scholen en binnen de geestelijke gezondheidszorg werken om creativiteit in hun praktijk te incorporeren. Naast het Trailblazer-project, voert deep:black heel wat opdrachten uit in een breed scala aan creatief werk. We hebben een film gemaakt over de ervaringen van jongeren met speciale onderwijsbehoeften op reguliere scholen, we hebben ons eerste online fotografieproject uitgevoerd om jongeren te ondersteunen om fotografie te gebruiken als een hulpmiddel om te reflecteren op de pandemie, gefinancierd door de Arts Council England, we hebben een hoofdstuk geschreven voor een boek dat in 2020 is gepubliceerd over innovatieve kunstpraktijken in de geestelijke gezondheidszorg en we zijn een coöperatieve partner aan de KSH Universiteit in Duitsland voor sociaal-pedagogen. deep:black is een kleine organisatie die een grote impact genereert met een kernteam van 2 directeuren, die werken met een team van gekwalificeerde en professionele freelancers en kunstenaars. Het werk van deep:black wordt opgevolgd en geëvalueerd door Dr Nick Barnes, jeugdpsychiater Cognitieve Analytische Therapeut en Honorary Senior Lecturer aan UCL. Met 20 jaar ervaring in CAMHS is Dr Barnes erop gebrand om een breder aanbod te vinden om jongeren en gezinnen te helpen voorkomen dat moeilijkheden verankerd en blijvend worden. Hoewel het uitdagend is om het totale bereik van ons werk jaarlijks te kwantificeren, omdat het van nature gelaagd en veelzijdig is.
HUMMUS is een trainings- en expertisecentrum opgericht door Fanny Matheusen, pionier van de Lewis Deep Democracy Methode in België. Het kernteam van dit collectief bestaat uit de bedrijfsmanager (Fanny), haar staf van 2-3 medewerkers en 10-15 facilitators op freelance basis. Alle facilitators werden door Fanny getraind in Deep Democracy, de methode die hen allemaal verbindt, en brengen extra expertise in vanuit verschillende domeinen, zoals interculturele competentietraining, traumawerk, levenscoaching, bevrijdende structuren, leiderschap belichaming, improvisatietheater, muzikale pedagogiek, proceswerk, schaduwwerk, stemdialoog, waarderend onderzoek, bemiddeling, organisatiecoaching,… We werken met HUMMUS op het kruispunt van onze talenten en beschrijven onszelf graag als een collectief gefascineerd door het leven van en in groepen. We faciliteren en trainen mensen in cocreatieve processen van inclusieve besluitvorming, conflictresolutie en dynamische dialogen. We bieden op maat gemaakte training en coaching aan, en begeleiden processen en projecten. Onze klantenportfolio is zeer divers: kleine familiebedrijven en grote bedrijven, profit en non-profit organisaties, professionals en vrijwilligers, werkend in een zakelijke of familiale context,… We kunnen faciliteren in het Nederlands, Frans, Engels, Spaans en Portugees. Fanny was een pionier in Vlaanderen, het Nederlandstalige deel van België, maar het HUMMUS-netwerk breidt zich verder uit over taal- en landsgrenzen en heeft tegenwoordig contacten in Wallonië, Nederland en Frankrijk. In de loop der jaren heeft HUMMUS meer dan 500 mensen getraind in Deep Democracy. Jaarlijks heeft het collectief zo’n 50 klanten (50 organisaties) waar we verschillende soorten processen faciliteren op korte of lange termijn.
CESIE is een non-profit en niet-gouvernementele organisatie gevestigd in Palermo (Italië) en opgericht in 2001.
CESIE zet zich in om de culturele, sociale, educatieve en economische ontwikkeling op lokaal, nationaal, Europees en internationaal niveau te bevorderen, en om bij te dragen aan groei en ontwikkeling door de
actieve deelname van mensen, het maatschappelijk middenveld en instellingen, altijd met waardering voor diversiteit.
Geïnspireerd door het werk en leven van Danilo Dolci, richten we onze acties op het onderzoek naar sociale behoeften en uitdagingen en het gebruik van innovatieve leermethoden. Op deze manier verbindt CESIE actief onderzoek met actie door het gebruik van formele en niet-formele leermethoden.
De organisatiestructuur is verdeeld in 6 thematische eenheden die in synergie werken en activiteiten beheren in hun specifieke velden:
– Volwasseneneducatie (Levenslange leermogelijkheden)
– Onderwijs en scholen (Innovatie en ondersteuning van diversiteit in onderwijs en scholen)
– Migratie
– Jeugd
– Hoger Onderwijs en Onderzoek
– Rechten en Justitie.
CESIE profiteert ook van een breed netwerk van partners met meer dan 3000 maatschappelijke organisaties, jeugdcentra, sociale actoren, scholen, universiteiten, onderzoekscentra, openbare autoriteiten, bedrijven en ondernemers in de wereld.
Het personeel van CESIE heeft een internationaal karakter en bestaat uit meer dan 70 mensen met een breed scala aan kwalificaties, vaardigheden en professionele profielen, verenigd door sterk gedeelde idealen die onze activiteiten leiden.
Nieuws
Tools
📜 CARB Manual Handleiding vol inspiratie voor een creatieve benadering van veerkracht en moed in onderwijs.
Deep Democracy
Democratie komt van het Griekse woord voor mensen (demos) en macht (kratos). Democratie zou daarom kunnen worden vertaald als: macht van en met het volk.
De toevoeging ‘deep’ draagt twee betekenissen:
● Het is een alternatief voor de meerderheidsdemocratie zoals we die vandaag kennen, vaak simpelweg aangeduid als ‘democratie’. Maar niet iedereen wordt voldoende gehoord en er is groeiende oppositie tegen. In ‘deep democracy’ doet elke stem ertoe. Minderheidsstemmen tonen openingen naar diepere wijsheid.
● Ten tweede verwijst ‘deep’ naar het werken niet alleen met het rationele of bewuste, maar ook met het onbewuste (of diepere niveau van bewustzijn), de onderstroom, het emotionele, het fysieke, intuïtie en dromen.
Deep Democracy geeft een ander perspectief op mensen, groepen en de wereld. Het is ook een methode met praktische tools. De kunst zit in de metavaardigheden die een fundamentele houding vormen. Werken aan je metavaardigheden betekent een levenslang proces van groei in aanwezigheid, mededogen, super luisteren, helderheid en intuïtie.
Deep Democracy geeft een nieuw perspectief op besluitvorming en is een krachtig hulpmiddel voor inclusie en conflictoplossing binnen heterogene groepen. Het maximaliseert de wijsheid van de groep. Met de hulpmiddelen van deep Democracy veranderen we een onveilige ruimte in een veiligere ruimte en creëren we zelfs een moedige ruimte, waar wat gezegd moet worden, gezegd kan worden. We omarmen het verschil. Alternatieve, tegenovergestelde of minderheidsstemmen worden verwelkomd, wat leidt tot wijzere en gezondere beslissingen.
Deep democracy kijkt naar organisaties als levende systemen. Met patronen die het waard zijn om te behouden omdat ze levengevend zijn of patronen die ziek maken of in de weg staan van noodzakelijke transformaties. Niemand ontsnapt aan het laatste. De samenleving om ons heen verandert zo snel dat geen enkele organisatie kan blijven wie ze was zonder een fossiel te worden.
Deep democracy heeft veel toepassingen in organisaties: teamcoaching, visie- en missiebepaling, conflictoplossing, inclusieve besluitvorming… Organisaties of groepen veranderen alleen diepgaand als er iets verandert in en tussen mensen. Deep democracy heeft een filosofie en ook de hulpmiddelen die deze transformaties op systeem-, groeps- of individueel niveau ondersteunen.
In klaslokalen helpt deep democracy om veiligere klasrichtlijnen op te bouwen, om dynamische dialogen over verschillende onderwerpen te ondersteunen, om ruimte te houden wanneer gevoelige zaken besproken moeten worden en om debatten te stimuleren in plaats van giftige polarisatie. Elke keer dat we werken met deep democracy, zien we de magie gebeuren en ontstaan er nieuwe dynamieken.
De uitdaging: het verenigen van een veelheid aan stemmen om te komen tot creatieve en innovatieve oplossingen in plaats van onwerkzame compromissen of steeds weer hetzelfde herhalen.
Je kunt deze winsten verwachten als je begint met het toepassen van de tools van deep democracy …
Bereidheid tot samenwerken
Deep democracy stelt ons in staat om de samenwerkingsdimensie terug te winnen die we zo vaak hebben verloren in de huidige manieren van werken binnen onderwijsinstellingen, waar meritocratie de neiging heeft om te regeren en de individuele prestatie op het spel staat. Deze methode, die zijn oorsprong vindt in
Zuid-Afrika, ligt dicht bij benaderingen als Ubuntu: “Ik ben omdat wij zijn”. Dit is een heel ander uitgangspunt dan “Ik denk dus ik ben”.
Deep democracy streeft ernaar om de eenzijdige mentaliteit te overstijgen en begint fundamenteel vanuit het collectief in plaats van het individu. In die zin is het een benadering die zeker ook enkele van de meer West-Europees georiënteerde culturele codes kraakt.
Inclusie
In elke groep stellen mensen zich de vraag: “Hoor ik erbij of niet?” In elke school zijn er geschreven en, belangrijker nog, ongeschreven regels die bepalen of je erbij past. Tussen leerlingen en leraren, tussen teams en afdelingen, of tussen scholen en mensen op scholen, komen in- en outgroupfenomenen in het spel.
De tools van diepe democratie helpen om duidelijk te zien wat we delen en ook waar we van elkaar verschillen. In het vierstappenbesluitvormingsinstrument werken we met dat verschil door te zien welke wijsheid de minderheid kan toevoegen. Dit leidt tot verrassende resultaten.
Mededogen
We bewegen alleen als iets ons beweegt.
Deep democracy streeft ernaar om vloeibaarheid te herwinnen in wat vast is komen te zitten. Patronen tussen mensen, vooroordelen van groepen tegen elkaar, een label dat aan je blijft kleven. Met een tool als de dynamische dialoog nodigen we mensen uit om dingen vanuit een nieuw perspectief te zien en hun projecties te bezitten.
We gebruiken zelfmededogen, het proces van bewuster en wakkerder worden als de opstap naar meer mededogen voor anderen en de wereld. Mededogen brengt ons tot de essentiële emoties voor echte betrokkenheid en toewijding.
Effectiviteit
Zowel kwalitatief als kwantitatief neemt de effectiviteit toe als je je bezighoudt met Deep democracy. Met een check-in kun je items ontdekken die leven in de klasgroep, en je kunt sabotage in de klas voorkomen. Resultaat: het onderwijs is efficiënter en er zijn minder frustraties bij leraren en leerlingen. En dit leidt tot meer zinvole onderwijsruimte en -tijd voor iedereen.
Deep Democracy en creativiteit
De tools van deep democracy helpen de stappen naar innovatie en creativiteit te zetten.
In CARB combineren we deze methodologie van deep democracy met creatieve en artistieke tools. Beide passen goed bij elkaar omdat ze een breder bewustzijn in het spel brengen. Door verschillende communicatiekanalen te gebruiken (verbaal, visueel, geluid, drama…) betrekken we meer stemmen van en binnen elke persoon en binnen een groep. Zo creëren we een rijkere en levendigere leeromgeving. Creatieve tools nodigen ons uit om onszelf uit te drukken in meerdere perspectieven en dit resulteert ook in andere manieren om naar elkaar te luisteren: voorbij vooroordelen en stereotypen, weg van goed of fout. We zien en horen elkaar met meer openheid, mededogen en begrip.
In dit CARB-project is het onze missie om deze tools voor leraren beschikbaar te maken, zodat zij facilitators kunnen worden in hun klaslokaal van gedurfde en mooie dialogen.
Reinhilde Pulinx, PhD
Kernexpert Discriminatie en Gelijkheid
Expertisecentrum Inclusive society
reinhilde.pulinx@ucll.be
Hogeschool UCLL
Campus Hertogstraat
Hertogstraat 178, 3001 Leuven